Szanowni Państwo
Tym razem poniższy tekst jest dedykowany przede wszystkim dla Rodziców dzieci, które będą rozpoczynać naukę w klasie pierwszej. Zawiera on najważniejsze naszym zdaniem informacje dotyczące problemu zaburzeń koncentracji uwagi. Poniższe wskazówki, porady mogą być oczywiście wykorzystywane do postępowania z dziećmi w każdym wieku pod warunkiem dostosowania ich do poziomu rozwoju dziecka.
Serdecznie pozdrawiamy
Zespół Pracowników Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 3
„Zaburzenia uwagi i koncentracji u dzieci ”
Zaburzenia uwagi i koncentracji u dzieci najczęściej ujawniają się w momencie
rozpoczęcia przez nie edukacji szkolnej. Wyróżniamy dwa momenty krytyczne:
pierwsza klasa – gdy dziecko musi sprostać wymaganiom szkolnym ( skupienie na lekcji przez 45 min.)
czwarta klasa – kiedy to dziecko zaczyna zajęcia z różnymi nauczycielami przedmiotowymi, mającymi różne wymagania.
Przyczyną zaburzeń może być zespół nadpobudliwości psychoruchowej z
zaburzeniami uwagi, zespół opozycyjno - buntowniczy, zaburzenia lękowe, depresja, zaburzenia neurologiczne, ale także zaburzenia odżywiania czy nadczynność tarczycy. Zaburzenia uwagi i koncentracji mogą także wynikać z błędów wychowawczych.
Dlatego tak ważna jest profesjonalna diagnoza gdyż od niej zależy sukces ewentualnej terapii lub innych działań korygujących.
Zachowania sugerujące zaburzenia uwagi i koncentracji:
- dziecko wykazuje trudności w koncentracji na szczegółach, popełnia błędy nieuważne
- nie potrafi przez dłuższy czas skupić się na zadaniu
- sprawia wrażenie jakby nie słuchało przekazywanych mu komunikatów
- nie kończy zaczętych prac, polecenia wypełnia niedokładnie
- ma kłopoty z organizacją pracy i wszelkich zajęć
- niechętnie podejmuje zadania wymagające dłuższego wysiłku intelektualnego
- gubi przybory szkolne i rzeczy potrzebne do pracy i nauki
- łatwo ulega rozproszeniu pod wpływem słabych nawet bodźców
- zapomina o codziennych obowiązkach i zadaniach
Zaburzenia uwagi i koncentracji u dzieci – postępowanie:
- dzieci z zaburzeniami uwagi i koncentracji wymagają działania w ustalonym rodzinnym rytmie, z unikaniem gwałtownych i radykalnych zmian, spokojnego i konsekwentnego egzekwowania ustalonych reguł, ograniczania hałaśliwych dźwięków i silnych wrażeń
- codzienne czynności powinny wykonywać o ściśle określonych porach dnia według tej samej kolejności
- dzieci te wymagają wielokrotnego powtarzania prostych poleceń i upewniania się, czy dobrze je zrozumiały
- dziecko wokół siebie powinno mieć uporządkowane otoczenie, a w jego życiu nie powinno być chaosu
- osoby z zaburzeniami uwagi powinny zajmować się tylko jedną czynnością w danym momencie, by ćwiczyć skupienie na jednym zadaniu
- naczelnym celem jest wdrażanie dziecka do uporządkowanego działania i stopniowego wydłużania okresów koncentracji na zadaniach
- czasem wystarczy wprowadzenie do nauki pomocy, które pomogą dziecku lepiej zapamiętać i prawidłowo wykonywać obowiązki - tablice, karteczki, organizery
- w edukacji ważne jest wdrażanie go do samokontroli - skuteczne są techniki polegające na stosowaniu wzmocnień pozytywnych, czyli nagradzaniu pożądanych zachowań dziecka
- długie zadania powinny być dzielone na małe porcje, etapy, których osiąganie należy zakończyć krótkim odpoczynkiem i pochwałą
- bardzo ważny jest stały rytm dnia, okresy snu i czuwania, pory wykonywania obowiązków i czas na odpoczynek
- warto również zwrócić uwagę na sposób odżywiania dziecka - wiele badań wskazuje na zły wpływ niektórych potraw i zawartych w nich składników (cukier, pochodne kakao, czekolada, coca-cola, słodycze, produkty zawierające sztuczne barwniki i konserwanty)
Należy pamiętać, iż spośród dzieci z zakłóceniami uwagi tylko część pozbędzie
się dokuczliwych objawów i dzięki odpowiedniemu postępowaniu osiągnie
optymalny poziom funkcjonowania w dorosłym życiu.
Ćwiczenia na koncentrację u dzieci:
- zagadki dla dzieci - poszukiwanie odpowiedzi do zagadki to doskonały trening umysłowy, podobnie jak tworzenie samej zagadki; oprócz ćwiczenia koncentracji kształtujemy umiejętność definiowania pojęć
- puzzle - doskonała zabawa i trening koncentracji oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej
- łamigłówki, labirynty, wyszukiwanie różnic między obrazkami sprawdzą się jako ćwiczenie na koncentrację dla najmłodszych
- gra, w której należy zapamiętać pary odwróconych obrazków; kto zbierze więcej par, ten wygrywa; znakomity trening pamięci, koncentracji u dziecka
- wszelkie gry: planszowe, karciane, szachy, warcaby, które rozwijają dzieci w wielu aspektach, są doskonałym ćwiczeniem pamięci i koncentracji; pobudzają wyobraźnię dzieci, koordynację wzrokowo - ruchową, myślenie, wzbogacają słownictwo
- rysowanie oburącz - kreślenie obrazka obiema rękami pobudza powstawanie połączeń między półkulami mózgu, co doskonale wpływa na koncentrację u dziecka; można wydrukować połowę rysunku, jedną ręką kreślimy po śladzie a drugą, w tym samym czasie, staramy się zrobić odbicie lustrzane obrazka
- przypominanie - gra, która pobudza pamięć i ćwiczy koncentrację; może być dowolnie modyfikowana; można zacząć od polecenia: przypomnij sobie imiona wszystkich sąsiadów, którzy noszą okulary
- "Detektyw" - ćwiczenie, w którym musimy przygotować obrazek lub zdjęcie i kilka pytań do niego ( dziecko przygląda się zdjęciu przez minutę i stara się zapamiętać jak najwięcej szczegółów, następnie odwracamy obrazek i zadajemy pytanie np. ile jest …)
- układanie pytań - zadanie, które oprócz ćwiczenia na koncentrację, stymuluje sprawność językową i wyobraźnię; oglądamy obrazek i układamy do niego jak największą liczbę pytań (co robią osoby na obrazku? gdzie odbywa się akcja? jaka jest pora roku? jaki kolor mają rzeczy na obrazku? itp., itd.)
- stereogramy - czyli obrazy przedstawione na płaszczyźnie w taki sposób, aby sprawiały wrażenie trójwymiarowych; wpatrywanie się w stereogramy to doskonały sposób na koncentrację i wytężanie wzroku; warto wiedzieć, że jest to także relaks dla zmęczonych oczu
- wymyślane historyjki - osoba dorosła rozpoczyna opowiadanie bajki jednym zdaniem; kolejne zdanie dopowiada dziecko; ważne, żeby każde następne zdanie było kontynuacją poprzedniego, aby historyjka była spójna; żeby było ciekawiej, bajkę możemy rysować w trakcie opowiadania. dziecko będzie bardziej skupione i zaciekawione grą
- zapamiętywanie - podajemy dziecku listę 10 rzeczowników i polecamy, by z naszej listy zapamiętało wszystkie pojazdy/owoce/kolory itp.; takie ćwiczenie doskonale kształtuje również pamięć słuchową dziecka
Powyższe propozycje zabaw i ćwiczeń łączą przyjemne z pożytecznym.
Spędzając w ten sposób czas z dzieckiem doskonale się bawimy i wspomagamy procesy poznawcze dziecka i swoje.
Opracowanie:
mgr Maria Mostowik
psycholog PPP3 w Krakowie
mgr Maria Mostowik
psycholog PPP3 w Krakowie
